Pojęcie „wysoko wrażliwe dziecko” (WWD) zostało wprowadzone przez psycholog Elaine Aron, która podczas swojej praktyki psychologicznej zaobserwowała wyróżniające się zachowania dzieci, odbiegające od dotychczasowych norm ujętych w znanych klasyfikacjach i teoriach.

Dzieci, które według badaczki zaliczyć można do WWD, najczęściej:

• dłużej obserwują otoczenie i grupę rówieśniczą, zanim podejmą próbę nawiązania kontaktu;
• są bardziej „wyczulone” na nastawienie, jakie prezentują względem nich inni;
• intensywnie reagują na sytuacje niż ich rówieśnicy, szybko wpadają w euforię lub doświadczają głębokiego smutku;
• zwykle proces adaptacji do zmian przebiega u nich wolniej niż u rówieśników;
• są bardziej podatne na silne, emocjonalne doznania, chłopcy mogą reagować przesadną wstydliwością lub nieśmiałością w stosunku do swoich rówieśników, dziewczynki częściej mogą reagować płaczem od swoich rówieśniczek; są także wyczulone na emocje innych, z łatwością odczytują nastroje oraz wszelkie emocjonalne znaczenie zawarte w komunikatach niewerbalnych (np. mimika, ton głosu);
• znacznie lepiej funkcjonują w mniejszej grupie rówieśników oraz pośród osób, które już znają;
• ich układ nerwowy jest szczególnie wrażliwy na bodźce;
• ich wyczulenie na ból jest znacznie silniejsze;
• przejawiają większą wrażliwość na tkaniny (np. metki przy odzieży), zapachy i dźwięki;
• mogą być bardziej podatne na występowanie alergii pokarmowych.

DZIECKO WRAŻLIWE A DOROŚLI

Rodzice dziecka przejawiającego cechę wysokiej wrażliwości zwykle stanowią dla niego podstawowe źródło wsparcia i poczucia bezpieczeństwa. Oczywiście, że każde dziecko na etapie przedszkolnym jest związane ze swoimi opiekunami, niemniej w tym wypadku więź ta jest szczególnie silna. Można to zaobserwować przede wszystkim podczas treningu adaptacji dziecka w przedszkolu. Ten moment może być dla dziecka, jak i dla rodzica, szczególnie trudny, dlatego warto zagwarantować taki sposób, który będzie utrzymywał jak najwyższy poziom bezpieczeństwa i wspierał cały proces uczęszczania do placówki przedszkolnej. 

W jaki sposób wspierać dziecko wrażliwe?

1. Okaż szacunek i akceptację dziecku takiemu, jakie jest.
2. Zwróć uwagę na to, jakie przyczyny powodują u niego płacz, złość, lęk.
3. Podkreślaj, że każdy ma prawo do przejawiania i odczuwania emocji, ale nie każde zachowanie pod wpływem emocji jest korzystne.
4. Zwróć uwagę, jakie potrzeby dziecko próbuje komunikować swoim zachowaniem.
5. Staraj się stopniować poziom trudności prac do wykonania. Stwórz jak najlepsze warunki do pracy własnej dziecka. Pamiętaj, że w niektórych przypadkach dziecko może potrzebować więcej czasu na wykonanie zadania, a ewentualne popędzanie może zaburzyć jego poczucie bezpieczeństwa.
6. Jeśli masz możliwość zorganizuj miejsce, w którym dziecko (jeśli zajdzie taka potrzeba) będzie mogło się wyciszyć, uspokoić.
7. Podejmij tematy dotyczące różnych emocji, jakie mogą ujawnić się szczególnie podczas poznawania rówieśników i wspólnych zabaw.
8. Wspieraj dziecko w nawiązywaniu relacji z innymi dziećmi.
9. Warto zorganizować jak najwięcej zajęć w mniejszych podgrupach i ułatwić dziecku przełamywanie oporu przed nieznajomymi.

Szczególna wrażliwość emocjonalna dziecka jest cechą wrodzoną, która może wpływać na jego rozwój psychiczny, jak i społeczny. Ważne jest, aby poprzez swoje umiejętne postępowanie rodzice/opiekunowie oraz nauczyciele potrafili stworzyć dziecku optymalne warunki wychowawcze. Wrażliwość dziecka może okazać się w przyszłości jego wielkim atutem, o który warto zadbać już dziś. Przedszkolak, który będzie miał możliwość rozwinąć swoje emocjonalne kompetencje w „swoim tempie”, ale przy wsparciu i akceptacji najbliższych osób, ma szansę nie tylko dobrze zrozumieć doznawane emocje, ale także nauczyć się samodzielnie je kontrolować i wykorzystywać jako pozytywny zasób do swoich działań.

Na podstawie artykułu Kamili Olgi Stępień – Rejszel czasopismo „Wychowanie w przedszkolu” Nr 43 (styczeń 2019)