Co to jest adaptacja?

To przystosowanie się do nowych warunków, poradzenie sobie, zgoda na zmianę.

Trzylatek powinien się przystosować do:

• nowego otoczenia
• nauczyciela i innych pracowników
• przebywania w licznej grupie
• wymagań w zakresie czynności samoobsługowych
• nowego trybu życia
• innej niż w rodzinie pozycji społecznej
• przestrzegania zasad

Drogi Rodzicu! Powinieneś wiedzieć, że Twoje dziecko potrzebuje wsparcia w TOBIE,
aby móc się dobrze przystosować do przedszkola.

Mamo, Tato pamiętaj, że:

• Twoje negatywne nastawienie do przedszkola wpływa na moje negatywne nastawienie!
• Twoje obawy potęgują mój niepokój!

Zanim dziecko pójdzie do przedszkola adaptacji powinni zostać poddani RODZICE!!!

Mamo Tato pozwólcie mi:

• Kontaktować się z innymi dziećmi i dorosłymi
• Wychodźcie ze mną często na plac zabaw do rówieśników, abym mógł się z nimi bawić
• Dajcie mi być samodzielnym: w łazience, przy stole, podczas ubierania i rozbierania z odzieży
• Pozwólcie mi w ciągu dnia na odpoczynek
• Wymagajcie ode mnie  i bądźcie w tym konsekwentni
• Mówcie mi „Nie” w uzasadnionych sytuacjach
• Nie rozpieszczajcie mnie
• Stosujcie kary i nagrody
• Przestrzegajcie zasad, które sami wprowadziliście

Drodzy rodzice to od was zależy jak wasze dziecko będzie funkcjonowało w środowisku przedszkolnym.

Umiejętności samoobsługowe 3 latków:

• dziecko ma zdjąć kurtkę; dorosły zachęca do tego, ale przy trudnościach spieszy z pomocą, motywuje do podjęcia samodzielnych prób, nie wyręcza
• dziecko ma umyć ręce i twarz (bez zamoczenia ubrania) i wytrzeć je w ręcznik
• dziecko ma pozbierać zabawki i odłożyć na wyznaczone miejsce, jeśli nie jest w stanie tego zrobić z dużą ilością to dorosły pomaga mu sprzątając razem z nim, jednak go nie wyręcza
• dziecko ma samodzielnie korzystać z toalety (ubrać i ściągnąć bieliznę, założyć spodnie/spódniczkę, skorzystać z papieru toaletowego)
• dziecko ma ubrać buty i zapiąć na rzepy
• dziecko ma się samo rozebrać i ubrać
• dziecko ma samodzielnie i kulturalnie spożywać posiłek przy stole i posługiwać się łyżką i widelcem oraz pić
  z kubka (bez nakładki)

Aby trzylatek mógł w pełni korzystać z wychowania przedszkolnego Rodzice powinni wiedzieć, że:

• Znakomita opieka w przedszkolu i wysokie kompetencje nauczyciela na nic się zdadzą, jeżeli dziecko zbyt długo nie potrafi się przystosować do warunków przedszkolnych,
• Skupione na emocjach, jakie wywołuje rozstanie z rodzicem, nie korzysta z edukacji przedszkolnej przez wiele tygodni,
• Taka sytuacja powoduje to, iż trudno jest mu nadrobić stracony czas!

Czego oczekuje się od malucha w przedszkolu:

Przychodząc do przedszkola dziecko musi:

• Umieć porozumiewać się z nauczycielką w zakresie sygnalizowania swoich potrzeb
• Pozytywnie reagować na swoje imię i podchodzić do nauczycielki, gdy jest proszone
• Tolerować obecność innych dzieci (nie może im dokuczać, gryźć, ciągnąć za włosy itp.)
• Uczestniczyć w zajęciach ok. 15 min., stosować się do prostych poleceń dorosłego
• Wiedzieć czego się od niego oczekuje w czasie przeznaczonym na: zabawę (bawić się przedmiotami), jedzenie (usiąść przy stoliku), mycie rąk (podejść do umywalki), korzystanie z toalety (próbować zsunąć bieliznę i usiąść na sedesie, wytrzeć pupę), wyjście na spacer (samodzielne ubieranie i rozbieranie się), odpoczynek (ubranie piżamki, leżenie).

Na przystosowanie się dziecka do przedszkola  trzeba przeznaczyć kilka miesiecy!!!

Czego nie należy robić:

• Trzylatek stale chodzi w pampersach, bo tak jest wygodnie dla rodziców. W czerwcu rodzice dowiadują się, że nie są one tolerowane w przedszkolu. Na dwa tygodnie przed pójściem do przedszkola zaczynają trening czystości, a opór dużego dziecka sprawia, że się denerwują i krzyczą, a efekty wychowawcze są żadne.
• Mówić pani nauczycielce: NIECH GO PANI NAUCZY! OD TEGO PANI JEST!
• Wyręczać dziecka w toalecie, pokażmy mu na początku jak korzystać
  z ubikacji czy papieru toaletowego i oczekujmy od dziecka samodzielności (stosujmy pochwały)
• Pozwalać dziecku na bicie rodzica, jeśli w domu jest przyzwolenie na takie zachowanie to znaczy, że
  w przedszkolu też.
• Pozwalać dziecku na mówienie do siebie z imienia – np. zamiast mamo, to Gosiu, w ten sposób nie uczymy szacunku do dorosłego
• Dać rządzić dziecku w domu – nauczmy się odmawiać dziecku różnych rzeczy i mówić stanowczo „NIE” !!! Nawet przy wielkim proteście dziecka nie ustępujmy.
• Organizować całego dnia bez chwili relaksu/odpoczynku, wyciszenia czy snu kilkunastominutowego,
  który bardzo dobrze wpływa na rozwój  układu nerwowego malucha
• Mówmy dziecku, że: W PRZEDSZKOLU SIĘ NIE ŚPI TYLKO ODPOCZYWA!
• Karmić dziecko biegając za nim po całym domu, maluch powinien wiedzieć, że posiłki spożywamy przy stole SAMODZIELNIE  bez karmienia.
• Wyręczać dziecka podczas ubierania się, poświęćmy dużo czasu na tą czynność i dajmy maluchowi ubrać/rozebrać się samodzielnie, nawet jeśli to będzie nieudolna próba     
• Stale przebywać z dzieckiem 24/dobę, nie izolujmy go od społeczeństwa, warto zostawić malucha na kilkanaście minut z inną osobą np. sąsiadką, koleżanką, babcią (nie mogą to być domownicy – np. babcia, która z nami mieszka, można też w kulkowie w hipermarkecie)
• Zapewnijmy mu spotkania z innymi dziećmi np. na placu zabaw

- kontakt z rówieśnikami BEZCENNY!

• Traktować dziecko jak dzidziusia, mówić zdrobniale, ciągle pytać czy chcesz pić, załatwić się – dziecko powinno samo komunikować swoje potrzeby
• Pozwalać dziecku na wszystko – „Bo jest jeszcze małe” , warto ustalić zasady zachowania obowiązujące w domu (sprzątanie zabawek, nie oddalanie  się od dorosłych, słuchanie mamy i taty, nie niszczenie zabawek, nie wolno dziecku wymuszać płaczem (czegoś), krzywdzenie innych itp.
• Dać swój przykład podczas jedzenia:

„Jedz tak jak ja, a nie tak jak ja ci każę”

• Mówić pozytywnie o przedszkolu (rozmowa, bajeczka, spacer, oglądanie strony internetowej itp.)
• Konsekwentnie stosować zakazy i nakazy ustalone w domu
• Tłumaczyć, że reguły obowiązujące w przedszkolu są dobre
• Można opowiedzieć o swoich pozytywnych wspomnieniach z przedszkola (ale było fajnie jak …, ale były tam świetne zabawki lub koledzy itp.) nie koloryzujemy
• Czytać książeczki o „życiu przedszkola”
• Spacerować w okolicy przedszkola (zapoznać z budynkiem, placem zabaw)
• Przygotować do samodzielności
• Oswoić z myślą pójścia do przedszkola (mama chodzi do pracy tata też, siostra do szkoły i w domu nie ma nikogo i dlatego ty musisz iść do przedszkola)

Jak dzieci dowiadują się, co wolno i czego nie?

Na stoliku leży telefon taty. Jacek chce się nim pobawić wyciąga rękę i słyszy „NIE WOLNO – NIE RUSZAJ”! Tata podchodzi do szafy i nie patrzy na syna. Jacek sprawdza czy zakaz działa, także gdy tata nie patrzy. Sięga po telefon.

Teraz wszystko zależy od tego czy tata ma oczy dookoła głowy. Jeśli nie jego syn dowie się, że nie trzeba respektować zakazu, gdy dorosły tego nie widzi.

Nagrody i kary

Nagroda

• Występuje wtedy, gdy dziecko zachowa się w określony sposób lub wykona jakąś czynność , a dorosły miną, gestem, słowem okaże zadowolenie.
• Będzie ono skłonne powtarzać i doskonalić nagrodzone zachowanie, bo skojarzyło je z miłymi emocjami.

Kara

• Jeśli dorosły wyrazi swoje niezadowolenie – jest to dla dziecka kara i zarazem informacja, o konieczności zmiany zachowania na takie, które jest aprobowane.
• W przyszłości dziecko będzie starało się unikać, tego co łączy się z nieprzyjemnymi doznaniami.

Żeby dziecko się zorientowało, że postępuje źle i dążyło do zmiany dorosły musi:

• nazwać słowami efekt złej czynności lub złego zachowania (nazywanie ma dotyczyć czynności,
  a nie DZIECKA!)
• wskazać sposób naprawienia szkody lub zmiany zachowania na lepsze (krótkie komunikaty,
  a nie moralizowanie)
• gdy dziecko naprawi szkodę, przeprosi lub zmieni swoje zachowanie trzeba pochwalić je i ZAPOMNIEĆ.

Przykład:

Jurek przynosi zabawkę z przedszkola (nie wie, że zrobił źle). Pokazuje ją z zadowoleniem ojcu. Ojciec pyta „Kto ci ją dał”. Jurek mówi „Z przedszkola ją przyniosłem”. Ojciec stwierdza „Źle zrobiłeś, nie wolno wynosić z przedszkola zabawek, to jest kradzież” (nazywa złą czynność). Stawia zabawkę na półce i mówi „Nie możesz się nią bawić, jutro ją oddamy. Przeprosisz panią , za to że zabrałaś zabawkę” (wskazuje sposób naprawy zła).

Często bywa tak, że rodzice nie reagują na złe zachowanie dziecka. Dziecko bawi się tą zabawką (nagroda). Rano ojciec oddaje zabawkę  i przeprasza panią za dziecko!

Maluch widzi, że nic się nie stało i wnioskuje, że można zabierać rzeczy z przedszkola.

NIE PONIÓSŁ KARY!!!

Dziecko jest gotowe do pójścia do przedszkola, gdy:

• Dobrze znosi nieobecność mamy
• Z własnej inicjatywy oddala się od rodzica (nie trzyma się go kurczowo)
• Potrafi wykonać proste czynności samoobsługowe
• Zgłasza potrzeby fizjologiczne
• Korzysta samodzielnie z toalety
• Samodzielnie spożywa posiłki
• Dobrze czuje się wśród innych dzieci w oddaleniu od mamy

Jestem szczęśliwy!

Ważne przykazania dla rodziców:

• Nie przeciągaj pożegnania w szatni.

      Pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je i wyjdź, przekazując maluszka nauczycielowi. Pożegnanie powinno być czułe, ale krótkie! Nie należy pytać "Czy mogę już iść". Nie należy siedzieć pod drzwiami sali czy szatni, czy wracać się po jakimś czasie i pokazywać dziecku, gdyż dziecko po chwili uspokojenia i wyciszenia ponownie zacznie reagować emocjami najczęściej na najwyższym poziomie! Wtedy trudno wyciszyć jego emocje.

• Nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu.  Jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić.

• Nie obiecuj - jeśli pójdziesz do przedszkola to coś dostaniesz. Kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz dać mu maleńki prezent, ale nie może to być forma przekupywania, lecz raczej nagrody. Z czasem ten bodziec stanie się zbędny.

• Kontroluj co mówisz. Zamiast "Już możemy wracać do domu", powiedz "Teraz możemy iść do domu". To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk.

• Nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu - to powoduje niepotrzebny stres. Nie pytaj "Czy chce chodzić do przedszkola", "Czy chce bawić się z dziećmi" - co zrobicie jak powie nie! Przecież nie ono, ale my dorośli decydujemy co jest dla niego najlepsze. Jeżeli samo podejmie rozmowę to wysłuchajmy go i zachęćmy do dalszego uczestnictwa w życiu przedszkola.

• Nie pytaj dziecka: "Co dzisiaj jadłeś", "Czy pani cię karmiła" , "Dlaczego wszystkiego nie zjadłeś" - te pytania są ważne tylko dla rodzica, nie dla dziecka! Dlatego proszę się nie dziwić, że dziecko nie potrafi na nie odpowiedzieć. Na te pytania rzetelnie odpowie nauczycielka.

• Jeśli dziecko przy pożegnaniu płacze, postaraj się, żeby przez kilka dni odprowadzał je do przedszkola tata lub inna osoba, która zna twoją pociechę.

• Staraj się określać kiedy przyjdziesz po dziecko, w miarę dokładnie. Nie mów więc: "Przyjdę kiedy skończę pracę", ponieważ dziecko nie wie, o której kończysz pracę. Lepiej powiedzieć "Odbiorę cię z przedszkola po obiedzie/podwieczorku". Jest to dla dziecka dobra miara czasu, gdyż wie, kiedy są posiłki. Najważniejsze jest to by dotrzymać słowa! Nie mów także "Zaraz po ciebie przyjdę - tylko chwilę tu pobędziesz", "Idę do sklepu, żeby ci coś kupić". Takie słowa nie mają dla dziecka żadnego znaczenia, a tylko potęgują niepokój niecierpliwym oczekiwaniem. 

• Nie okazuj negatywnych emocji. Nie płacz, nie wracaj się pod drzwi, gdy słyszysz, że twoja pociecha płacze. Takie zachowania u dziecka rozpoczynającego dopiero funkcjonowanie poza środowiskiem rodzinnym są zupełnie normalne. Kiedy jednak zobaczy, że rodzic czuje się niepewnie, pozostawiając go w przedszkolu, będzie miało wrażenie, że dzieje się coś złego, a to spotęguje jego stres.

• Każde dziecko uspokaja się w zasadzie od razu po zamknięciu drzwi do sali, ponieważ absorbują je nowi koledzy i wielość zabawek. A życzliwa i uśmiechnięta pani zawsze przytuli, weźmie na kolana i uspokoi, zajmując jego uwagę czymś innym i pozytywnym.

• Tłumacz dziecku, że reguły obowiązujące w przedszkolu są dobre. Dzieci lubią, gdy ich świat jest uporządkowany i ma swoją harmonię. Brak zasad i wymogów ze strony nauczyciela sprawia, że maluch odczuwa chaos, a to powoduje brak poczucia stabilności i bezpieczeństwa w nowym miejscu.

• Wszystkie wątpliwości i pytania kieruj do nauczyciela. To osoba, która spędza z dzieckiem większość dnia, więc doskonale je zna i jest kompetentna w swoim zwodzie. Na pewno uzyskasz pomoc i osiągniesz porozumienie. Dziecko widząc, że rodzice rozmawiają z nauczycielem, czuje się bezpieczne.

• Nie przyprowadzaj dziecka do przedszkola w ostatniej chwili, gdyż pośpiech podczas rozbierania i zniecierpliwienie wprowadzają dziecko w stan niepokoju i pobudzenia.

• Żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze z uśmiechem. To napawa optymizmem i daje poczucie bezpieczeństwa, że wszystko jest w porządku.

• Przez kilka dni (jeśli to możliwe, a dziecko płacze) rodzic powinien postarać się, by jego pociecha była odbierana z placówki wcześniej (stopniowo można przedłużać pobyt, aż do ustabilizowania się nastroju i emocji dziecka).

• Rodzice powinni wiedzieć, że nie powinni straszyć dziecka przedszkolem, gdy sobie nie radzą z dzieckiem, np. "Nie chcesz to nie jedz, jak pójdziesz do przedszkola to ona cię wszystkiego nauczy - jedzenia też", "Zobaczysz jak pójdziesz do przedszkola to migiem będziesz sprzątał zabawki i nikt ci nie pomoże", "Jak pójdziesz do przedszkola to pani nauczy cię posłuszeństwa" itp. Tego typu uwagi skutecznie zniechęcają do nauczycielki i przedszkola oraz nasilają stres.

• Za złe zachowanie dziecka odpowiadają RODZICE!!!

Pamiętajcie, że Wasze dzieci są wspaniałe
i jak tylko pozwolicie im działać i samodzielnie poznawać świat
to wyrosną na ludzi mądrych i odpowiedzialnych
oraz radzących sobie w różnych sytuacjach życiowych!

Literatura:

• Przystosowanie psychospołeczne do przedszkola - J. Lubowiecka
• Adaptacja dziecka trzyletniego do warunków życia w przedszkolu - G. Bigda, G. Grabowska, E. Gruszczyk-Kolczyńska
• Dziecko w nowym środowisku - rola wsparcia społecznego rodziców i nauczycieli - A. Kienig
• Adaptacja dziecka do przedszkola i szkoły / red. M. Kąkol.
• Przystosowanie dzieci trzyletnich do przedszkola - A. Kienig
• Rozwój dziecka - E. Hurlock
• Czynniki warunkujące przystosowanie dziecka do przedszkola - G. Sochaczewska
• Środowiskowo-wychowawcze uwarunkowania procesu adaptacji dzieci 3-4-letnich do przedszkola -
  Grażyna Sochaczewska
• Rytuały przejścia ze sfery prywatnej w sferę publiczną u dzieci przedszkolnych - Jolanta Zwiernik 
  red. Marii Mendel.
• Poradnik przedszkolaka - M. Chrzanowskiej
• Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się -
  E. Gruszczyk - Kolczyńska.
• Tańce i zabawy dla grupy - Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów Klanza.
• Czasopismo "Bliżej Przedszkola" ARTYKUŁY:
  • Idziemy do przedszkola - IV 2011
  • Witajcie przedszkolaki - numer specjalny 2012
  • Dziecko idzie do przedszkola - VI 2010
  • Dziecko idzie do szkoły - VI 2010
  Czasopismo "Doradca Nauczyciela Przedszkola" -Artykuły:
  • • Pomóżmy mu stać się przedszkolakiem - nr 11/2011
    • Zabawy dla dzieci z najmłodszej grupy wiekowej - nr 9/2012